Czym jest zdrowy styl życia? Poznaj kluczowe elementy i zacznij prowadzić go już dziś

Zdrowy styl życia to nie moda, lecz konieczność, jeśli planujesz długie życie w zdrowiu i dobrej formie. Jego prowadzenie obejmuje szereg działań, które będą prowadziły do poprawy lub zachowania kondycji fizycznej i psychicznej organizmu na odpowiednim poziomie. Wielu osobom zdrowy styl życia kojarzy się ze zdrowym odżywianiem. I słusznie! To, co jemy, jak również to, ile jemy, ma kluczowy wpływ na stan naszego organizmu. Są jednak jeszcze inne czynniki, które na niego oddziałują. O nich właśnie będzie ten artykuł.

Szlachetne zdrowie. Czym jest zdrowie?

Szlachetne zdrowie, nikt się nie dowie, jako smakujesz, aż się zepsujesz – pisał w jednej ze swoich fraszek Jan Kochanowski. Jak bardzo aktualne są te słowa. Nierzadko w nawale codziennych spraw nie dbamy o to, co kładziemy sobie na talerz, jemy nieregularnie i w pośpiechu, zajadamy stres, nie podejmujemy regularnej aktywności fizycznej, zapominamy o odpoczynku, relaksie i zdrowiu. Przypominamy sobie o tym dopiero, kiedy zachorujemy. A wcale tak nie musi być!

Istnieje około 120 definicji zdrowia, a ich historia sięga czasów ojca zachodniej medycyny – Hipokratesa. Najbardziej popularną jest ta przedstawiona przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) w 1946 roku. Według niej zdrowie to nie tylko brak choroby lub niepełnosprawności, ale pełny dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny. Oznacza to, że na jego stan ma wpływ wiele czynników.

Od czego zależy zdrowie?

Geny, dieta, stres, palenie papierosów – takie odpowiedzi pojawiają się najczęściej, kiedy stawiam to pytanie swoim pacjentom. Tych czynników jest zdecydowanie więcej. W 1974 roku Marc Lalonde, ówczesny minister zdrowia Kanady, podzielił je na grupy (tzw. pola zdrowia) i przydzielił im określone udziały procentowe we wpływie na kondycję naszego organizmu. Oto one:

• styl życia – 53%,
• środowisko, w tym społeczne – 21%,
• czynniki genetyczne – 16%,
• opieka medyczna – 10%.

Jak widzisz, zdrowie zależy w największym stopniu od stylu życia. I to wyłącznie my mamy wpływ na to, jaki on jest. To nasz wybór!

Jakich zatem dokonywać wyborów, aby ten styl życia był prozdrowotny i pozwolił cieszyć się dobrą kondycją przez długi czas? Odpowiedź na to pytanie znajdziesz w artykule: Jak prowadzić zdrowy styl życia? – praktyczne wskazówki.

Tymczasem wyjaśnijmy sobie, czym właściwie jest zdrowy styl życia i co faktycznie się na niego składa.

Czym jest zdrowy styl życia?

Zdrowy styl życia to zestaw nawyków, wyborów i podejmowanych codziennie działań, które sprzyjają utrzymaniu i poprawie zdrowia fizycznego, psychicznego i społecznego. Do kluczowych jego elementów należą:

1. zdrowa zbilansowana dieta

To podstawa zdrowego stylu życia. Odpowiednie odżywianie odgrywa bowiem główną rolę w utrzymaniu kondycji naszego organizmu na wysokim poziomie i dobrego samopoczucia. Spożywanie różnorodnych, zrównoważonych posiłków dostarcza organizmowi niezbędnych do jego rozwoju i prawidłowego funkcjonowania składników odżywczych, takich jak: białka, tłuszcze, węglowodany, witaminy i sole mineralne. Zdrowa dieta może więc pomóc uniknąć wielu chorób (m.in. chorób układu sercowo-naczyniowego, otyłości, cukrzycy typu 2, niedokrwistości z niedoboru żelaza, osteoporozy czy raka jelita grubego). Sprzyja utrzymaniu prawidłowej masy ciała oraz regulacji poziomu energii i nastroju. Wspomaga pamięć i koncentrację, a także wzmacnia odporność.

2. aktywność fizyczna

Regularna aktywność fizyczna pomaga w budowaniu siły, mocy i wytrzymałości mięśni, co ma istotne znaczenie dla naszej ogólnej sprawności fizycznej, zdolności do wykonywania codziennych czynności oraz zapobiegania urazom. Wzmacnia układ krążenia, zmniejszając ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego. Ma również korzystny wpływy na układ odpornościowy, a tym samym ogranicza ryzyko infekcji górnych dróg oddechowych. Stanowi ważny element w profilaktyce osteoporozy i niektórych nowotworów (np. jelita grubego czy piersi u kobiet, szczególnie w okresie menopauzalnym). Regularny ruch jest też skuteczną metodą w utrzymaniu prawidłowej masy ciała. Łagodzi stres, poprawia nastrój, pamięć i szybkość przetwarzania informacji. Zmniejsza ryzyko wystąpienia depresji i zaburzeń lękowych.

3. odpowiednia ilość snu

Podczas snu nasz organizm regeneruje się i naprawia uszkodzone w ciągu dnia komórki. Sen pełni ważną rolę w regulacji poziomu stresu oraz wspiera funkcje poznawcze, m.in.: koncentrację, uwagę, pamięć i zdolność do podejmowania decyzji. Oddziałuje na regulację metabolizmu poprzez kontrolę poziomu hormonów, takich jak grelina i leptyna, które regulują uczucie głodu i sytości. Niewystarczająca ilość snu może więc zwiększyć ryzyko wystąpienia wielu problemów zdrowotnych, w tym chorób układu sercowo-naczyniowego, otyłości i cukrzycy typu 2, a także być przyczyną słabszej odporności i pogorszenia funkcji poznawczych.

4. minimalizowanie stresu

Stres jest nieodłącznym elementem życia. Pod jego wpływem nasz organizm wytwarza hormony (m.in. kortyzol i adrenalinę). Mają one za zadanie zwiększyć poziom energii, wyostrzyć zmysły i przyspieszyć funkcje życiowe, a tym samym zmobilizować nas do szybkiego i energicznego działania (reakcja walcz lub uciekaj). To ewolucyjny mechanizm przetrwania organizmu. W krótkotrwałym okresie jest on korzystny, ale długotrwały stres skutkuje stałym podwyższeniem stężenia wspomnianych hormonów. To z kolei nierzadko prowadzi do wielu problemów zdrowotnych, w tym: zaburzeń snu, zaburzeń trawienia, obniżenia odporności, zwiększenia ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego, nowotworów czy depresji. Przewlekły stres może też wpływać na apetyt i preferencje żywieniowe, prowadząc do nadmiernego spożywania kalorycznych pokarmów i zwiększając ryzyko otyłości.

5. unikanie używek

Palenie papierosów, nadmierne spożycie alkoholu czy zażywanie narkotyków i innych substancji psychoaktywnych może być przyczyną wielu kłopotów ze zdrowiem, a wśród nich wymienia się m.in.: choroby układu oddechowego i układu krążenia, nowotwory, schorzenia wątroby i trzustki, zaburzenia psychiczne oraz zaburzenia świadomości. Stosowanie używek istotnie zwiększa ryzyko wystąpienia wypadków komunikacyjnych, przemocy, urazów oraz innych niebezpieczeństw groźnych dla nas samych i innych osób.

Zdrowy styl życia – podsumowanie

Zdrowy styl życia jest klucz do pełni życia i szczęścia. Oferuje nam wiele korzyści, zarówno dla naszego ciała, jak i naszego umysłu. Kiedy dbamy o siebie poprzez zdrowe odżywianie i regularną aktywność, nasze ciało odpłaca nam dobrą kondycją, energią i siłą. Ale to nie wszystko! Zadbanie o nasze zdrowie psychiczne pozwala nam cieszyć się spokojem, szczęściem i lepszym samopoczuciem (więcej o zaletach płynących z wprowadzenia zdrowego stylu życia przeczytasz w artykule: Co daje zdrowy styl życia? 5 najważniejszych korzyści (wstawić lin do artykułu)

Wszystko to brzmi świetnie, ale jak wprowadzić to w życie? Nic prostszego! Wystarczy zacząć od małych kroków. Każdy dzień niesie ze sobą nowe możliwości, aby podjąć korzystne dla naszego organizmu wybory. Dlaczego nie zacząć od krótkiego spaceru czy dobrej jakości posiłku? Wszystkie te drobne kroki przybliżają nas do lepszego życia – życia w zdrowiu i dobrej kondycji.

Dlatego nie czekaj dłużej! Jak mówił Mahatma Gandhi: Zdrowie jest prawdziwym bogactwem, a nie kawałkiem złota czy srebra. Bez zdrowia nie ma życia. Zacznij więc zmieniać swój styl życia na zdrowszy już teraz. Pamiętaj, że każdy ma wpływ na swoje zdrowie, a nawet najmniejszy wysiłek włożony w dbanie o siebie przynosi wielkie korzyści. To najlepsza inwestycja, jaką możesz zrobić nie tylko dla siebie, ale i dla swoich najbliższych. Na zdrowie!

Autor: dr Jolanta Flejszar-Olszewska

---

Literatura:

1. Constitution of the World Health Organization, „American Journal of Public Health and the Nation’s Health” 1946, 36(11): 1315-1323.
2. Cohen S., Janicki-Deverts D., Miller G.E., Psychological stress and disease, „JAMA” 2007, 298(14): 1685-1687.
3. Domaradzki J., O definicjach zdrowia i choroby, „Folia Medica Lodziensia” 2013, 40(1): 5-29.
4. English L.K. et al., Evaluation of dietary patterns and all-cause mortality: a systematic review, „JAMA Network Open” 2021, 4(8): e2122277.
5. Huxley R.R., Woodward M., Cigarette smoking as a risk factor for coronary heart disease in women compared with men: a systematic review and meta-analysis of prospective cohort studies, „The Lancet” 2011, 378(9799): 1297-1305.
6. Gantenbein K.V., Kanaka-Gantenbein C., Mediterranean diet as an antioxidant: the impact on metabolic health and overall wellbeing, „Nutrients” 2021, 13(6): 1951.
7. Kłosiewicz-Latoszek L., Zalecenia żywieniowe w prewencji chorób przewlekłych, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2009, 90(4): 447-450.
8. Lalonde M., A new perspective on the health of Canadians, Ottawa 1974, http://www.phac-aspc.gc.ca/ph-sp/pdf/perspect-eng.pdf [dostęp: 19.04.2024].
9. Panda S., Śpij, jedz i ruszaj się zgodnie ze swoim rytmem dobowym, Feeria Wydawnictwo, Łódź 2020.
10. Papadaki A., Nolen-Doerr E., Mantzoros C.S., The effect of the Mediterranean diet on metabolic health: a systematic review and meta-analysis of controlled trials in adults, „Nutrients” 2020, 12(11): 3342.
11. Walsh R., Lifestyle and mental health, „American Psychologist” 2011, 66(7): 579-592.
12. Warburton D.E.R., Bredin S.S.D., Health benefits of physical activity: a systematic review of current systematic reviews, „Current Opinion in Cardiology” 2017, 32(5): 541-556.
13. Włodarek D., Lange E., Współczesna dietoterapia, Wydawnictwo naukowe PWN S.A., Warszawa 2023.
14. Woźniak M. et al., Związki stylu życia ze zdrowiem, „Journal of Clinical Healthcare” 2015, 4: 4-9.

Pozostała literatura dostępna u autorki.